Zespół Szkolno - Przedszkolny w Pniewie
Szkoła Podstawowa Samorządowe Przedszkole nr 2
im. Żołnierzy Armii Krajowej w Pniewie w Pniewie
Ludzie Puszczy Białej zawsze czuli się Polakami. Gdy ojczyzna była zagrożona, dzielnie stawali w jej obronie, wykazując niezwykłą odwagę i waleczność. Starożytnym Rzymianom nie oddali bursztynu, Krzyżaków tak przestraszyli, że ci bali się zapuszczać w nasze lasy, szwedzcy najeźdźcy nie potrafili w puszczy odnaleźć ludzi, którzy skutecznie osłabiali ich tyły, a zaborca wolał udawać, że nie wie o obecności Puszczaków... Ludzie z naszego terenu wzięli czynny udział w walkach Powstania Styczniowego i I wojny światowej. Nie zapomnieli o swojej Ojczyźnie również podczas II wojny światowej, stawiając czynny opór okupantowi.
Podobnie jak w całym kraju, niemal bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych w kampanii wrześniowej 1939 roku w rejonie Pniewa działało szereg podziemnych organizacji wojskowych między innymi Organizacja Wojskowa OW Wilki, Związek Walki (ZWZ), Chłopska Wolność Racławice, Polska Organizacja Zbrojna (POZ).
W lutym 1942 roku w ramach akcji scaleniowej organizacje te weszły w skład utworzonej na szczeblu centralnym Armii Krajowej – Obwodu Radzymin kryptonim Rajski Ptak, Burak, Raróg. Na terenach Pniewa w ramach Obwodu Radzymin funkcjonowała Placówka XIV, w której funkcjonowało 5 plutonów dywersyjnych oraz pluton Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP). Placówka XIV Pniewo nosiła kryptonim Szczara (nazwa dopływu rzeki Niemen). Używał go 79 pp AK (macierzysta jednostka pierwszego komendanta Placówki XIV – Jana Widlickiego). Jej komendantem był do momentu swej dekonspiracji w marcu 1943r. Oficer broni Sztabu Obwodu – ppor. Jan Widlicki PS.Orski Mak. Od marca 1943 roku Komendantem Szczary został ppor. Henryk Drobiński ps. Zorgo.
W Pniewie funkcjonował zespół redakcyjny podziemnego wydania Komunikat. Prowadził go komendant Placówki XIV - ppor. Jan Widlicki, por. Wincenty Mossakowski ps. Grom oraz por. Roman Jacniacki ps. Zawieja.
Żołnierze AK Placówki XIV zajmowali się przerzutami prasy konspiracyjnej, broni, instrukcji wojskowych, map, ludzi oraz produkcją broni, Przeprowadzili wiele śmiałych akcji dywersyjnych takich jak: niszczenie łączności telefonicznej i samochodów niemieckich, rekwirowanie broni i towarów niemieckich, ostrzeliwanie posterunków straży granicznej i uwalnianie jeńców.
W Placówce XIV Pniewo działała, składająca się z dwóch klas, Szkoła Młodych Dowódców, której komendantem był ppor. Jan Widlicki.
Kres istnienia organizacji konspiracyjnych na terenie Pniewa i okolic położyły masowe aresztowania w dniu 18 maja 1944 roku dokonane przez gestapo, żandarmerię i Wermacht. Aresztowano wówczas 73 osoby, głównie z Pniewa. Część aresztowanych po śledztwie zwolniono, a pozostałych wywieziono do obozu w Pomiechówku, a potem do obozu koncentracyjnego w Stutthofie,. Wielu już stamtąd nie wróciło... m.in. por. Roman Jacniacki ps. Zawieja, wachmistrz Jan Brzeziński ps. Wierzba, Kazimierz Dąbkowski ps. Oczko, Marian Młynarczyk ps. Smuga, Włodzimierz Gankie ps. Wilk. Jak wynika ze sporządzonego wówczas raportu podczas przeszukiwań Niemcy w okolicy Pniewa znaleźli składy broni, z których zarekwirowali 23 pistolety maszynowe, 12 koltów, 122 granaty ręczne, 3000 sztuk amunicji do karabinów maszynowych i 8 sztuk do pistoletów maszynowych, materiały wybuchowe itp.
Wyrazem pamięci o wydarzeniach z lat wojennych i okupacji, cierpieniu i śmierci miejscowych żołnierzy Armii Krajowej jest Pomnik Obrońców Ojczyzny odsłonięty 29 września 1985 roku.
Na płycie głównej pomnika umieszczono napis:
W hołdzie obrońcom Ojczyzny poległym w walkach z hitlerowskim okupantem i pomordowanym w obozach koncentracyjnych, członkom ruchu oporu AK z Pniewa i okolic
W krzyż wkomponowane są słowa: ZA WOLNOŚĆ POLSKĘ I LUD.